Aile danışmanlığı, kapsayıcı danışmanlık hizmeti vererek aile bireylerinin iletişim ve etkileşim süreçlerine odaklanır. Bir meslek olarak aile danışmanlığı ise uzmanlık bilgilerinin, danışmanlık ve terapötik becerilerin birleştiği bir alandır. Böylesi uzmanlık içeren bir alanda aile danışmanı olarak çalışmak için bazı zorunlu şartları yerine getirmek gerekir? Ayrıca yalnızca eğitim anlamında değil, yetkinlik ve nitelik olarak da danışman adayının kendini ifade etmek gereklidir. Peki aile danışmanlığı için gerekli şartlar nelerdir ve hangi adımları uygulayarak aile danışmanı olunur?
Aile Danışmanlığı İçin Hangi Bölümlerden Mezun Olmak Gerekir?
Danışmanlık bilgisi ve becerisi içeren çoğu alan gibi aile danışmanlığı için de belli eğitim derecelerine sahip olmak gerekir. Danışmanlık mesleğinin bilgilerini edinmeden önce de lisans eğitimi ile mesleğe yakın bölümlerden mezun olma şartı aranır. Aile Danışma Merkezleri Yönetmeliğine göre aile danışmanı olmak için mezun olunması gerekilen bölümler; sosyal hizmet, psikoloji, sosyoloji, psikolojik danışmanlık ve rehberlik, tıp, hemşirelik ve çocuk gelişimi olarak ifade edilir.
Yönetmelik gereğince saydığımız bölümleri okumak değil, mezun olmak gerekir. ilgili bölümlerden mezun olmak da tek başına yeterli değildir. Farklı bölüm mezunlarına açık olan aile danışmanlığı için alanın bilgi ve beceri içeren eğitimini tamamlamak zorunludur. Aile danışmanı olmanın gerekli şartlarından biri olan aile danışmanlığı eğitimi, aileyi konu alan ve ilgilendiren psiko-sosyal süreçler hakkında bilgilendirici bir programdır.
Ülkemizde aile danışmanlığı eğitimi almak için tercih edebileceğiniz iki yol vardır. Bunlardan biri aile danışmanlığı alanında yüksek lisansı tamamlamak, diğeri ise aile danışmanlığı sertifika programını bitirmektir. Her iki eğitim yolu da bilgi, beceri ve yetkinlik kazanmanızı amaç edinen bir eğitim süreci sunmaktadır. Eğitim seçeneklerini detaylı ele almadan önce aile danışmanlığı için gerekli bir diğer şarta göz atalım.
Aile danışmanlığı mesleği, yalnızca ilgili eğitim şartlarını tamamlamakla yerine getirilen bir uğraş değildir. Her meslek için geçerli olan eğitim şartı, kişinin kendine kattığı bilgi ve beceriler olmadan pek bir işe yaramaz. Danışmanlık ve rehberlik işinde ise beceriler işin neredeyse yarısıdır. Çünkü insanlarla iletişim ve etkileşim kurma, gözlem yeteneği ve analiz etme gibi beceriler, terapi sürecinin en önemli unsurlarıdır. Dolayısıyla aile danışmanı olmak isteyen birinin, mesleğe hazır hissetmesi ve mesleki kurallar ve beceriler hakkında bilgi sahibi olması beklenir. Peki aile danışmanlığı için gerekli eğitim şartı dışında hangi becerilerinden bahsedebiliriz?
Aile Danışmanlığı İçin Hangi Becerilere Sahip Olmak Gerekir?
Aile danışmanlığının bir diğer adı aile terapisidir ve terapi süreci mesleğin en önemli aşamasıdır. Bu önemli süreç de bizi terapötik becerilere götürür. Danışmanlık ve terapi uygulamasının olmazsa olmazı olan terapötik beceriler, danışman-danışan ilişkisinin sağlıklı ve sürdürülebilir bir iletişime dayanmasına önayak olur.
Aile danışmanı, terapötik becerilere sahip olarak terapinin etkileşim ve iletişim sürecini yönetir. Mutlaka bilgi ve beceri sahibi olunması gerekilen terapötik becerileri şöyle ele alabiliriz:
- Konuşmaya Davet: Terapi sürecinde danışanın kendini açarak durumunu anlatması için açık uçlu sorular sorulur. Bu beceri, danışanın konuşmasına önayak olma adına önemlidir.
- Konuşmaya Teşvik Etme: Aile terapisinde danışmandan önce danışanın konuşması önceliklidir. Danışman, ilk konuşmadan sonra danışanın anlatmaya devam etmesi için konuşmaya teşvik edici unsurlar kullanır. Örneğin, danışanın en son söylediği bir kelimeyi, dikkat çekici bir ses tonuyla tekrarlar. Burada önemli olan, durumu analiz etmek için danışanın terapi boyunca konuşmaya teşvik edilmesidir.
- Özetleme: Bir önceki terapinin ya da anlatılan olayın özetlenmesidir. Özetleme aşamasını, danışman ele alabileceği gibi danışanın kendisinin yapması da uygun görülebilir. Başka bir konuya geçmek ya da bir önceki seansı değerlendirerek bugüne geçmek için uygulanır.
- Kendini Açma: Danışan ile sürdürülebilir empatik iletişim için danışmanın kendi yaşantısından deneyim sunarak danışanın yalnız hissetmemesi hedeflenir. Yalnız kendini açma süreci, danışanın kendini açmasına vesile olmak içindir. Terapi sürecinde danışman paylaşımının asgari düzeyde tutunması, güvenli ve mesafeli bir danışman-danışan ilişkisi açısından son derece önemlidir.
- Şimdi ve Burada Olma: Etkileşim ve iletişim sürecinin şimdiye ait olmasını ifade eder. Danışan anlattıkları ve yaşadıkları sebebiyle geçmişe ya da geleceğe bağlanabilir. Aile danışmanı, iletişim sürecinin şu ana ait olması adına danışanı yönlendirir ve “burada” hissetmesini sağlar.
- Duyguların Yansıtılması: Terapinin en sonuç içeren adımlarından biri de danışan duygularının yansıtılmasıdır. Danışman, danışanın duygularını açığa çıkarmasına izin verir ve duyguların belirginleşmesiyle de analiz bilgisini elde eder. Duyguların yansıtılması aşamasında, danışman doğru analizi etkinleştirmek adına danışana sorular yöneltir ve hissettiğini söylemesini ister.
- Odaklanma: Odaklanma becerisi, danışmanın iletişim sürecinin ayrıntılarını keşfetmesi adına önemlidir. Aile danışmanı; danışanın anlattıklarını, duygu ve düşüncelerini analiz etmek için süreçteki her bir noktaya odaklanmalıdır. Odaklanma becerisine sahip bir danışman, danışanı konuşmaya teşvik etmek için bir noktadan harekete geçebilir.
- İçeriğin Yansıtılması: Danışanın anlattıklarının ve hissettiklerinin doğru anlaşılıp anlaşılmadığını tespit etmek için danışmanın kısa soru ve cümleler kullanmasıdır. Bu yolla anlatılan içerik, danışana yansıtılır ve teyit edilir.
Saydığımız becerilerin uygulanması için aile danışmanının iletişim becerileri edinmesi gerekir. Danışmanlık sürecinde iletişim becerileri; aktif dinleme, empati kurma, sürdürülebilir iletişimi başlatma, başak bir konuya geçiş sağlama ve gözlem yetkinliğini kapsar. Aile danışmanı adayı; eğitim derecelerini tamamlama aşamasında, bu becerileri geliştirerek mesleğe layık bir çalışan olur.
Online Aile Danışmanlığı Eğitimi Nedir?
Şimdi tekrar eğitim konusuna dönelim. Yönetmelikte belirtilen zorunlu aile danışmanlığı eğitimi için sertifika programlarına başvurabiliyorsunuz. Yalnız yönetmelik gereğince katılacağınız eğitimin en az 450 saatlik olması gerekiyor. Yüksek lisansa başvurmanız durumunda ise sertifikalı programa katılmanıza gerek kalmıyor. Peki 450 saatlik aile danışmanlığı için online mecralardan eğitim alınabilir mi?
Online aile danışmanlığı eğitimi, MEB veya üniversite onaylı sertifika sunarak kursiyerlerin danışman olmalarının yolunu açıyor. Online aile danışmanlığı eğitimini, MEB’in izin verdiği kurumlar ya da üniversiteler üstlendiği sürece eğitime gönül rahatlığıyla katılabilirsiniz. İlgili bölümlerin birinden mezun olmanız durumunda, uzaktan eğitim aracılığıyla verilen sertifikalı programları tercih edebilirsiniz.
Online aile danışmanlığı programı, en az 5 ay uygulanan ve danışmanlık bilgi ve becerisi kazanmanızı isteyen bir süreç planlar. Eğitimin bir kısmı teorik ilerlerken bir kısmı ise uygulamalara ve zorunlu süpervizyon sürecine bağlıdır. Süpervizyon sürecini tamamlamayan adaylar, sertifika almaya da hak kazanamazlar.
Süpervizyonun önemi, teorik ve uygulanabilir tüm bilgilerin danışmanlık deneyimiyle ölçülmesidir. Yani bu aşamada, terapötik beceriler ve aile terapisi bilgileri yansıtılır ve kursiyerin sürece nasıl hazırlandığı görülür. Süpervizyonu tamamlayan ve sertifika sınavından da en az 55 puan alan kursiyere, resmi geçerliliğe sahip sertifika verilir.
Aile Danışmanlığı Yüksek Lisans Eğitimi Nasıl Alınır?
Aile danışmanlığı yüksek lisans programında ise 2 yıllık süreci başarıyla tamamlamak esastır. Yüksek lisans veya doktora düzeyinde verilen eğitimler, mesleki gelişimin en iyi şekilde devam etmesi adına hazırlanır. Buna yönelik de sertifika programından daha geniş konu başlıklarına yer verilir. Yüksek lisans aile danışmanlığı eğitimine katılmak için ise eğitim şartı yanında, belli bir başvuru ücretini de karşılamak gerekiyor. Çünkü aile danışmanlığı yüksek lisans sunan çoğu üniversite, özel üniversite kategorisinde hizmet sunuyor. Bundan dolayı yüksek lisansa başvurmadan önce yüksek lisans başvuru ücretlerini öğrenmeli ve gerekli diğer şartları da bilmelisiniz.
Aile Danışmanlığı ile İlgili Merak Edilen Sorular
Aile Danışmanlığı Uzaktan Eğitim Programına Nasıl Başvurulur?
Eğer alan eğitimi için uzaktan eğitim yolunu tercih edecekseniz bu alanda kaliteli eğitim veren kurumlara yönelmelisiniz. Kurumun eğitimi ne zamandır verdiği, eğitimi verecek olan eğitmenlerin CV’leri ve eğitimin genel içeriği gibi detayları öğrendikten sonra başvurunuzu gerçekleştirmelisiniz. Tüm bunlara dikkat ettikten sonra kursun yer aldığı sayfadan katıl butonuna ya da hemen al kısmına basabilirsiniz. Ayrıca çoğu uzaktan eğitim kurumu, ön bilgilendirme için form doldurmanıza ya da soru sormanıza da izin veriyor.
Aile Danışmanlık Merkezi Açma Şartları Nelerdir?
Aile danışmanı olduktan sonra danışmanlık merkezlerinde çalışma olanağına sahipsiniz. Ayrıca kendi danışmanlık merkezinizi de açabiliyorsunuz. Aile danışma merkezi açma şartları için il müdürlüğüne başvurmanız gerekir. İl müdürlüğünün istediği belgeleri öğrenmek için aile danışma merkezi açma şartları adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.
Aile Danışmanı Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışabilir mi?
Aile danışmanının öncelikli çalışma sahası, danışmanlık merkezleridir. Danışmanlık merkezleri de özel sektör odaklıdır. Kamuda ise danışmanlık hizmeti sunan kurumlar ya da aile danışmanı kadrosu bulunmamaktadır. Yalnız ilgi gören bir meslek olan aile danışmanlığıyla ilgili ilerleyen süreçlerde kamu destekli çalışmaların olacağı öngörülüyor.
Aile danışmanlığı için gerekli şartlara göz attık ve aile danışmanının mesleki nitelikleri irdeledik. Eğer saydığımız bölümlerin birinden mezun olduysanız ve daha düşük bir ücret ile aile danışmanlığı eğitimine katılmak istiyorsanız MEB onaylı aile terapisi kurs sayfamıza göz atabilirsiniz
